ROLA BAJKOTERAPII W ŻYCIU DZIECKA

Strach i lęk występują u wszystkich dzieci, są podstawowymi emocjami w rozwoju małego dziecka. Pojęcia te stosowane są często zamiennie, jednak stanowią odmienne stany emocjonalne. Strach jest emocją wrodzoną i pojawia się jako reakcja na czynnik zagrażający – ból, głośne dźwięki, ostre światło. Lęk natomiast nie jest związany z bólem czy bezpośrednim zagrożeniem. Jest procesem wewnętrznym i reakcją na stresującą sytuację.

Aby pomóc dzieciom w zwalczaniu lęków należy sięgnąć po oddzielną grupę bajek, którą reprezentują bajki terapeutyczne. Wykorzystywane są one w bajkoterapii. Bajki te są tak zbudowane i napisane, żeby dzieci znalazły w nich swoje uczucia i problemy, z którymi się zmagają. Bajki terapeutyczne pozwalają zrozumieć dzieciom, że problemy, z którymi się borykają dotyczą również innych dzieci oraz pokazują, że strach, smutek lub wstyd jest czymś zwyczajnym i naturalnym.

Bajki terapeutyczne wykorzystywane są w terapii dzieci w wieku 4–9 lat. Bohaterami bajek są najczęściej małe dzieci, zwierzęta lub zabawki, a świat ukazany jest z punktu widzenia dziecka. Wyróżniamy trzy rodzaje bajek terapeutycznych: relaksacyjną, psychoedukacyjną i psychoterapeutyczną.

Głównym celem bajek relaksacyjnych jest uspokojenie dziecka, natomiast zadaniem bajek psychoedukacyjnych i bajek psychoterapeutycznych jest zniwelowanie lęku poprzez stworzenie odpowiedniego klimatu (zapewnienie poczucia bezpieczeństwa, atmosfera pełna ciepła i bliskości).

Bajka relaksacyjna

Bajka relaksacyjna oparta jest na wizualizacji, którą przeprowadza się w wyobraźni dzieci. Historia takiej bajki przedstawiona jest dziecku w miejscu znanym, które jest bezpieczne. Opowiadana jest spokojnie, co wywołuje stan rozluźnienia i wyciszenia. Pomocne okazują się opisy uroczych miejsc i przyjemnych wydarzeń związanych z lataniem, kąpielą w jeziorze, oglądaniem zachodu słońca. Elementy w bajce powinny oddziaływać na percepcję słuchową, wzrokową i czuciową poprzez takie opisy jak np.: słyszysz szum morza, słyszysz szelest liści, widzisz spadające powoli płatki śniegu, czujesz ciepły piasek pod stopami lub wchodzisz do ciepłego morza.

Przykładowe bajki relaksacyjne to Bajka o małym kotku, Bajka o wróbelku, Bajka o małym niedźwiadku napisane przezMarię Molicką.

Bajka psychoedukacyjna

Bajka psychoedukacyjna ma za zadanie wprowadzić zmiany w zachowaniu dziecka, rozszerzyć jego świadomość. Możemy to uzyskać przedstawiając bohatera bajki, który ma problemy porównywalne do tych, z którymi zmaga się dziecko. Bohater bajki podsuwa myśl, dotyczącą rozwiązania problemu. Bajki te pokazują emocje oraz przyczyny, z których biorą początek. Pomagają one uporać się z lękami i sprostać stresującym okolicznościom. W bajkach psychoedukacyjnych występują metafory, które pomogą dzieciom zrozumieć uczucia i myśli. Bajkami tymi można posłużyć się, gdy występuje określony problem, np. złość, wstyd, strach lub osamotnienie. Odpowiednia bajka psychoedukacyjna może przywrócić dzieciom poczucie wartości i wiarę we własne siły.

Przykładowe bajki relaksacyjne: Maria Molicka Bajka o pajączku; Bajka o mróweczce.

Bajka psychoterapeutyczna

Bajki psychoterapeutyczne to szczególny rodzaj bajek terapeutycznych, gdyż dotyczy poważnych problemów. Przeznaczone są dla dzieci, które doświadczyły traumatycznego wydarzenia. Najbardziej bolesne przeżycia u dzieci związane są ze śmiercią bliskiej osoby, rozwodem rodziców czy przemocą w rodzinie. Bajki te skupiają się na emocjach dziecka, a nie na jego zachowaniu, tak jak to ma miejsce w przypadku bajek psychoedukacyjnych. Mają za zadanie zrekompensować brak lub niedostatek bezpieczeństwa, miłości i akceptacji.

Bajki psychoterapeutyczne są dłuższe, mają bardziej rozbudowany wątek niż bajki relaksacyjne i bajki psychoedukacyjne. Zawierają one, oprócz wzorów wykorzystanych w bajkach psychoedukacyjnych, elementy baśniowe. Bajka psychoterapeutyczna została rozszerzona o elementy, które mają na celu zredukowanie lęku związanego z trudnymi doświadczeniami. Jest to opowiadanie fantastyczne, w którym znajdują się wątki, zawierające sytuacje powodujące niepokój.

Przykładowe bajki psychoterapeutyczne: M. Molicka Księżycowy domek; Mrok i jego przyjaciele.

Inni autorzy bajek terapeutycznych:

vKatarzyna Szeliga Bajkoterapia, czyli jak z Guziołkiem tworzyć i wykorzystywać bajki i opowiadania w biblioterapii oraz rozwoju aktywności twórczej dziecka w wieku przedszkolnym

vAnna Kozłowska Zaczarowane bajki, które leczą dla dzieci i dorosłych

vDoris Brett Bajki, które leczą

Warto podkreślić, że bajki i baśnie, nie tylko te terapeutyczne, są przydatne także rodzicom. Mogą oni odnaleźć w nich dawno zapomniany świat i oglądać go oczyma swojego dziecka. Rodzice, którzy czytają bajki i baśnie swoim dzieciom, lepiej je rozumieją i wzmacniają więź poprzez rozmawianie i przeżywanie przygód bohaterów. Głośne czytanie dzieciom może być także bardzo skutecznym środkiem na stres rodziców i powodować zmniejszenie napięcia emocjonalnego oraz doskonałym sposobem na odpoczynek i relaks po dniu pełnym obowiązków.

„Czas spędzony na wspólnym czytaniu to najlepszy prezent dla dziecka i jego rodziców”

Rozpoczęcie edukacji przedszkolnej to przełomowy moment w życiu każdego dziecka oraz jego rodzica. Dla części dzieci jest to jedno z pierwszych kontaktów społecznych, odmiennych od kontaktów rodzinnych. Każde dziecko jest inne dlatego, początki pobytu dziecka w przedszkolu to zazwyczaj okres trudny dla rodziców/ prawnych opiekunów, a przede wszystkim dla samego dziecka, które z różnym bagażem doświadczeń oraz różnymi stylami wychowania przekazanymi przez opiekunów, przychodzi zazwyczaj do obcego miejsca z obcymi mu osobami, przez co proces adaptacyjny może przebiegać bardzo różnie.

Bo to najpiękniejsze żródło komunikacji i spotkania

Bo to miara poszanowania ich praw

Znajdziecie tu Państwo wiele ciekawych sentencji i cytatów o dzieciach, o których pisali min.: Phil Bosmans, Eleonora Roosevelt, św. Augustyn, św. Jan Paweł II

• Dziecko jest chodzącym cudem, jedynym, wyjątkowym i niezastąpionym - Phil Bosmans

APEL TWOJEGO DZIECKA

Szanuj mnie, żebym szanował innych Wybaczaj, żebym umiał wybaczać Słuchaj, żebym umiał słuchać Nie bij, żebym nie bił Nie poniżaj, żebym nie poniżał Rozmawiaj ze mną, żebym umiał rozmawiać Nie wyśmiewaj! Nie obrażaj! Nie lekceważ! Kochaj mnie, żebym umiał kochać Uczę się przecież życia od Ciebie!